Χειρουργικές επεμβάσεις στην εποχή του Covid-19

Αρχοντοβασίλης Φώτης
Γενικός Χειρουργός

Αυτήν την περίοδο στην Ελλάδα, όπως και σε ολόκληρο τον κόσμο, οι χειρουργικές επεμβάσεις που διενεργούνται σε δημόσια αλλά και σε ιδιωτικά νοσοκομεία έχουν περιοριστεί σημαντικά. Πιο συγκεκριμένα, οι τακτικές επεμβάσεις, δηλαδή οι μη επείγουσες – προγραμματισμένες χειρουργικές επεμβάσεις, έχουν σταματήσει. Οι λόγοι είναι προφανείς:
- Να προστατευτεί το ιατρικό και νοσηλευτικό αλλά και το διοικητικό προσωπικό των νοσοκομείων από φορείς ή νοσούντες ασθενείς από τον corona ιό
- Να προστατευτούν οι ίδιοι οι μη νοσούντες ασθενείς, που πρόκειται να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση, από πιθανή μετάδοση
- Το σημαντικότερο όμως είναι για να έχουμε επάρκεια νοσηλευτικών κλινών, υλικών και υγειονομικού προσωπικού σε περίπτωση άμεσης ανάγκης, και όποτε κριθεί επιτακτικής ανάγκης επί σημαντικής αύξησης των κρουσμάτων.

Οι Ελληνικές επιστημονικές Χειρουργικές εταιρείες (Ελληνική Χειρουργική Εταιρεία, Ελληνική Εταιρεία Ενδοσκοπικής Χειρουργικής κ.α) αλλά και οι διεθνείς επιστημονικές εταιρείες (ACS, SAGES, EAES, CDC, ECDPC κ.α) παρακολουθώντας στενά τις εξελίξεις σχετικά με την πανδημία του COVID-19 και αναγνωρίζοντας την ανάγκη περιορισμού των προγραμματισμένων (εκλεκτικών) έχουν καταρτίσει επιστημονικές οδηγίες προς τα νοσηλευτικά ιδρύματα και τους Χειρουργούς όλου του κόσμου. Έτσι, στην Ελλάδα, με βάση αυτές τις οδηγίες αλλά και τις επικαιροποιημένες συστάσεις του ΕΟΔΥ έγινε διαχωρισμός των χειρουργικών επεμβάσεων με βάση τις ακόλουθες παραμέτρους:
- Την αναγκαιότητα της χειρουργικής επέμβασης για την επιβίωση του ασθενούς
- Την επιβάρυνση του συστήματος υγείας (medical logistics) από την χειρουργική επέμβαση ή την μη χειρουργική αντιμετώπιση παθήσεων (συντηρητική αντιμετώπιση), την κατανάλωση μονάδων αίματος και παραγώγων αίματος, την ανάγκη για πολύωρη χειρουργική επέμβαση, την ανάγκη για πολυήμερη νοσηλεία στο νοσοκομείο, και την ανάγκη για νοσηλεία στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ).
- Τον κίνδυνο έκθεσης σε λοίμωξη από τον COVID-19 τόσο του ασθενούς όσο και του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού.

Γενικά, οι συνθήκες εκτιμώνται καθημερινά με βάση τα δεδομένα της πανδημίας και τις ανάγκες του Συστήματος Υγείας, σε τοπικό και σε Εθνικό επίπεδο, με αίσθημα ευθύνης.

Ειδικότερα, οι συστάσεις έχουν ως εξής:

1. Επείγουσες επεμβάσεις σε περιπτώσεις που απειλείται η ζωή (Urgent)
(π.χ αιμορραγία ή περιτονίτιδα μετά από τραύμα, ενδοκοιλιακές αιμορραγίες, οξεία κοιλία κλπ)
Οι επεμβάσεις αυτές πραγματοποιούνται άμεσα, χωρίς κανέναν περιορισμό, ούτε καθυστέρηση. Λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα για την προφύλαξη τόσο του ασθενούς όσο και του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού. Συνίσταται η ταχεία διακίνηση αυτών των περιστατικών με στόχο την μικρότερη δυνατή παραμονή τους στο νοσοκομείο.
2. Εκλεκτικές (elective) ή Προγραμματισμένες επεμβάσεις νεοπλασμάτων (καρκίνου) και αγγειακών παθήσεων (πχ καρκίνος γαστρεντερικού συστήματος, απόφραξη αγγείων κλπ)
Οι επεμβάσεις αυτές πραγματοποιούνται μετά από κατάλληλο προγραμματισμό, λαμβάνοντας τα κατάλληλα μέτρα για την προφύλαξη τόσο του ασθενούς όσο και του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού.
3. Εκλεκτικές (elective) ή Προγραμματισμένες επεμβάσεις καλοήθων παθήσεων (πχ επεμβάσεις παχυσαρκίας, μη περισφυγμένες κήλες, ασυμπτωματική χολολιθίαση, αιμορροιδοπάθεια κλπ)
Οι επεμβάσεις αυτές ματαιώνονται μέχρι οι συνθήκες σε τοπικό και Εθνικό επίπεδο το επιτρέψουν. Συστήνεται η τακτική παρακολούθηση αυτών των ασθενών ώστε να εκτιμηθεί η ανάγκη επέμβασης σε περίπτωση επιπλοκής ή έντονης συμπτωματολογίας (πόνος, αιμορραγία, πυρετός)
4. Εκλεκτικές (elective) ή Προγραμματισμένες επεμβάσεις καλοήθων παθήσεων με επιπλοκή ή έντονη συμπτωματολογία (πχ μη ανατασσόμενη ή περισφυγμένη κήλη του κοιλιακού τοιχώματος, αιμορροϊδική θρόμβωση, περιεδρικά αποστήματα, οξεία ραγάδα πρωκτού, κύστη κόκκυγος με απόστημα, λιθίαση χοληδόχου κύστης με έντονο άλγος ή/και ίκτερο κλπ)

Σε αυτές τις περιπτώσεις ο Χειρουργός κρίνει και σταθμίζει την αναγκαιότητα και την αμεσότητα της επέμβασης μετά από κλινική και εργαστηριακή/απεικονιστική εξέταση του ασθενούς. Αν η νόσος μπορεί να αντιμετωπιστεί για λίγες ημέρες ή εβδομάδες συντηρητικά (αντιβιοτικα, παυσίπονα, διαιτητική αγωγή κ.α) τότε αυτό πρέπει να γίνει. Η επικοινωνία με τον ασθενή θα πρέπει να είναι καθημερινή και η κλινική του εξέταση συχνή. Αν επιβάλλεται νοσηλεία στο νοσοκομείο και δεν μπορεί η συντηρητική αγωγή να γίνει σπίτι, τότε ο Χειρουργός πρέπει να προχωρήσει και στην επέμβαση.
Στην περίπτωση που η συμπτωματολογία είναι έντονη ή η συντηρητική αγωγή δεν απέδωσε, τότε πραγματοποιείται επέμβαση.

Οι ασθενείς πρέπει να αισθάνονται ασφαλείς για τις επεμβάσεις που πραγματοποιούνται αυτή την περίοδο αφού:

ΠΡΙΝ γίνει οποιαδήποτε επέμβαση, με βάση τις παραπάνω συστάσεις:

- Ο ασθενής υποβάλλεται σε πλήρη κλινική εξέταση και λαμβάνεται λεπτομερές ιστορικό για τον έλεγχο έκθεσης στον COVID-19
- Γίνεται προεγχειρητικός έλεγχος με εξετάσεις αίματος και ακτινογραφία θώρακος
- Αν προκύψουν κλινικά στοιχεία μόλυνσης τότε διενεργείται test για τον corona ιό.
- Ο ασθενής υπόκειται σε όλους αυτούς τους ελέγχους σε ειδικά διαμορφωμένα και απομονωμένα τμήματα του νοσοκομείου, χωρίς να έρχεται σε επαφή με άλλους ασθενείς
- Ο ασθενής, αφού τοποθετηθεί σε πλήρως ελεγμένο θάλαμο νοσηλείας, αφαιρεί όλα τα ρούχα του, γίνεται αντισηψία και φορά ρόμπα, σκούφια, μάσκα, γάντια και ποδονάρια μιας χρήσης.

Κατά την εγχείρηση:

Η Χειρουργική αίθουσα είναι πλήρως αποστειρωμένη.
Τις περισσότερες φορές η χειρουργική αίθουσα έχει και σύστημα αρνητικής πίεσης.
Σε περίπτωση Λαπαροσκοπικής ή Ρομποτικής επέμβασης υπάρχει ειδικό κύκλωμα με φίλτρα (σύστημα AirSeal) που δεν αφήνει το αέριο της λαπαροσκόπησης να διαχυθεί στο χώρο.
Ο ασθενής υφίσταται γενική νάρκωση μετά από διασωλήνωση και σύνδεση στον αναπνευστήρα με ειδικά φίλτρα που ελέγχουν πλήρως και με ασύγκριτη ασφάλεια την αναπνοή του.
Οι χειρουργοί και το προσωπικό του χειρουργείου είναι πλήρως προστατευμένοι με ειδικές στολές, μάσκες, γυαλιά και γάντια.

Στο νοσοκομείο Metropolitan General, όπου ο Δρ. Αρχοντοβασίλης Φώτης διευθύνει την ΣΤ’ Χειρουργική Κλινική, ακολουθούνται απαρέγκλιτα όλες οι παραπάνω συστάσεις και οδηγίες, ενώ τα μέτρα που λαμβάνονται για την προστασία των ασθενών είναι δρακόντια.

Βιβλιογραφία

1. https://www.facs.org/covid-19/clinical-guidance/elective-case
2. https://www.facs.org/covid-19/clinical-guidance/triage
3. https://www.facs.org/covid-19/clinical-guidance/elective-surgery
4. https://www.hesmo.gr/el/ενημερωση/ανακοινώσεις/335-επείγουσα-ενημέρωση-για-covid-19-οδηγίες-για-ασθενείς-με-ιστορικό-καρκίνου
5. Liang,W.,et.al.,Cancer patients in SARS-CoV 2 infection : a nation wide analysis in China. Lancet Oncol, 2020.

---

δημοσιεύτηκε σε πριν 4 χρόνια